Oyda dafn etilgan yagona odam

Oyda xoki qolgan yagona odam, geolog va sayyorashunos olim Yudjin Shumeyker keyinchalik oʻz ismi berilgan Yupiterga uchgan Shumeyker-Levi kometasini aniqlagan edi.

Shumeyker 1994-yilda kometani rafiqasi Kerolin va hamkasbi Devid Levi bilan birga kashf etgan. Kometaning Yupiter bilan toʻqnashuvi tarixda olimlar tomonidan kuzatilgan shunday toʻqnashuvlarning birinchisi hisoblanadi.

Geologiya va astronomiya boʻyicha chuqur bilimlari Shumeykerni sayyoralar fanini yaratishga yordam berdi. U Yerdagi kraterlarni oʻrganish bilan shugʻullangan va 1960-yillarning boshida Astrogeologik tadqiqotlar dasturiga asos solgan. U hatto Apollon missiyalarining baʼzi astronavtlarini oʻqitgan.

Uning ilm va izlanishga bagʻishlangan qizgʻin hayoti 1997-yil 18-iyul kuni avtohalokat tufayli yakun topdi. Oʻsha paytda Shumeyker Avstraliyadagi meteorit kraterini oʻrganayotgan edi.

Celestes kompaniyasi “kosmik” dafn marosimini muvaffaqiyatli oʻtkazgan yagona tashkilot hisoblanadi. 

“Bizning birinchi parvozimiz 1997-yil aprel oyida Kanar orollaridan amalga oshirilgan”, deydi kompaniya bosh direktori va hammuassisi Charlz Chefer. “Oʻshanda Taʼsischilar reysiga 24 kishini yuborgandik”. Ular orasida bir nechta mashhur shaxslar bo‘lgan xolos, asosiy qismi oddiy odamlar edi. Odatda bu orbitaga yuborilgan “posilkalar” hisoblangan.

Lekin Shumeykerning parvozi esa boshqacha boʻldi. Uning kosmonavt boʻlishni juda orzu qilgani, ammo tibbiy sabablarga koʻra bu armoniga aylanganini bilgan hamkasbi Kerolin Porko olimni Oyga yuborishga qaror qildi. Buni qarangki, gʻoyani NASA ijobiy qabul qildi.

Loyihaning shu qadar noyob va oʻziga xosligidan, kompaniya deyarli hech qanday pul soʻramadi: “Menimcha, biz faqat kapsulaning narxini soʻradik”, dedi Chefer.

1998-yil 6-yanvarda Lunar Prospector Oyning janubiy qutbiga yoʻl oldi. Missiyaning asosiy vazifasi muzni qidirish edi. Ammo bortida Shumeykerning kuli solingan kichik polikarbonat kapsulasi ham bor edi. Kapsula Arizonadagi meteorit krateri (Shumeyker kosmonavtlarni oʻqitgan) Xeyl-Bopp kometasi va Romeo va Julyetta asaridan iqtibos bilan bezalgan, olimning ismi va hayot sanalari koʻrsatilgan mis folga bilan oʻralgan edi.

1999-yil 31-iyulda missiya yakunlandi va NASA kemani oy yuzasiga joʻnatdi. Shunday qilib, Shumeyker Oyda dafn etilgan birinchi va hozirgacha yagona odam boʻlib qolmoqda.

Celestes kompaniyasi shu kungacha 15 ta missiyani tashkil qildi (ularning hammasi ham orbitaga yetib bormagan). Luna 1 missiyasi esa boshqa samoviy jismga yuborilgan yagona missiya boʻlib qolmoqda.