Millioner mashinalar: “qoʻngʻiz avtomobili” qanday mashhurlikka erishgan?

Millionlab insonlar uzogʻini yaqin qilgan, davlat siyosati darajasida buyurtma berilgan, umuman olganda, oʻtgan asrning sevimli modeliga aylangan “qoʻngʻizchalar” tarixi 1930-yillar Germaniyasiga borib taqaladi.

1933-yilda Adolf Gitler kansler boʻlganidan soʻng mamlakat boʻylab barcha yoʻllar va transportlarni yangilashga qaror qildi. Gitler rejasiga koʻra, mamlakatda har bir ishlaydigan fuqaro oʻz mashinasiga ega boʻlishi kerak edi. Biroq oʻsha paytda bu statistika 50 kishiga bitta avtomobilni tashkil qilgan, qolganlar velosiped yoki jamoat transportida yurgan.

Oʻsha vaqtda muhandislik bilan shugʻullangan avstriyalik Ferdinand Porsche ommaviy ishlatish uchun qulay, kam yonilgʻi talab qiladigan avtomobil ustida bosh qotirayotgan edi. Keyinchalik nemis kansleri bilan uchrashuvdan soʻng muhandisga hamyonbop va koʻp seriyada ishlab chiqarishga moʻljallangan Volkswagen modelini loyihalash vazifasi topshirildi (Volkswagen nemischada “xalq avtomobili” maʼnosini anglatadi).  

Shu tariqa, 1934-yil 22-iyun kuni Ferdinand Porsche “RDA — Reichsverband der Deutschen Automobilindustrie” (Reyx avtomobil ishlab chiqarish assotsiatsiyasi) bilan “qoʻngʻiz avtomobillari” ishlab chiqarish uchun shartnoma imzoladi.

Volkswagen Beetle dizayni rasman Porschega tegishli boʻlsa-da, mazkur transport koʻrinishi ungacha ham taqdim qilingan edi:

Germaniyadagi Volkswagen zavodlarida 1938-yilda boshlangan ishlab chiqarish jarayonlari Ikkinchi Jahon urushi tugaganidan soʻng keng miqyos olgan.

“Qoʻngʻiz avtomobil” 1950-yilda AQShʼga “qoʻndi”, biroq bu yerda uni sovuq kutib olishdi — modelning fashistlar tuzumi bilan bogʻliq “oʻtmishi”, kichik hajmi va yumaloqsimon shakli amerikaliklar didiga “oʻtirmadi”. 

Vaqt barchasiga davo — oradan koʻp oʻtmay, aniqrogʻi, 1968-yilda Qoʻshma Shtatlar “qoʻngʻiz avtomobillar” uchun asosiy bozorlardan biriga aylandi.  

Xususan, oʻsha yilning o‘zidayoq bu yerda umumiy sotuvning 40%i — 563 522 dona “qoʻngʻizlar” sotilgan. Sotuv oshishiga Doyle Dane Bernbach agentligining “Think small” avtomobillarni sotib olishga chaqiruvchi hazilomuz reklamalari ham sababchi boʻlgan.

Volkswagen va DDB agentligining kollaboratsiyasi muvaffaqiyatli boʻldi, “qoʻngʻiz avtomobillar” reklama kampaniyasini esa “the ad changed advertising”, deb atashgan. Ular hamkorligi yana 50 yil davom etdi.

Avtomobilning mashhurligi ortidan 1968-yili Disney “the Love bug” (“Volkswagen-qoʻngʻiz”) filmini taqdim etdi. Din Jons va Mishel Li ishtirokidagi mazkur filmda Herbi laqabli ajoyib sport mashinasi haqida hikoya qilingan. Filmdagi “mehribon” va koʻplab qobiliyatlarga ega Herbi obrazi keyinchalik navbatdagi syujetlarga asos boʻldi.

Volkswagen 1998-yilda New Beetle modelini taqdim qildi. 60 yillik tarix va 21 million ekzemplyar natija nihoyasida 2003-yil 30-iyul kuni Meksikaning Pueble shahrida soʻnggi “qoʻngʻiz avtomobil” ishlab chiqarildi. 2018-yilda esa kompaniya “qoʻngʻizlarning” ishlab chiqarilishi toʻxtatilganini rasman eʼlon qildi.

Shunday qilib, Genri Fordning Model T avtomobillaridan keyin millionlab seriyada ishlab chiqarilgan “Volkswagen qoʻngʻizlari” xalqona modelligi bilan tarixda qoldi.

Oʻz davrida mazkur mashina 850 dollarga baholangan va asl qiymati jihatidan anchayin hamyonbop hisoblangan. 1927-yilgacha ishlab chiqarilgan Tʼsimon mashinalar jami 15 million seriyada taqdim qilingan.

“Qoʻngʻiz avtomobil” haqida aytar ekanmiz, uning ilk televizion reklamasi (1964-yil) ham alohida eʼtiborga molik: zamonaviy reklamalardagi kabi hasham va turli obrazlardan yiroq sodda uslubdagi reklamada mijoz koʻnglidan qulayligi, koʻrinishi, jajjiligi bilan joy oluvchi model obrazini koʻrishimiz mumkin: